Τελικά Ποια Είναι η Καλή Μητέρα;
"Τρέχω να τα προλάβω όλα. Δουλειά. Υποχρεώσεις. Προθεσμίες. Το μεσημέρι παίρνω το παιδί από το σχολείο και νιώθω εξαντλημένη, πριν καν φτάσουμε σπίτι. Κι εκεί, με περιμένει άλλο τόσο τρέξιμο. Μαγείρεμα, νοικοκυριό. Ξενυχτάω για να προλάβω. Δεν μου φτάνουν οι 24 ώρες της ημέρας. Και μέσα σε όλα, πρέπει να ασχοληθώ με τον σύντροφο και με το παιδί μου. Θέλω, αλλά ποτέ δεν προλαβαίνω. Χθες είχα πάρει δουλειά στο σπίτι και η κόρη μου ζητούσε επίμονα να παίξουμε. Της εξηγούσα ότι δεν γίνεται, αλλά δεν καταλάβαινε. Δεν άντεξα κάποια στιγμή και της φώναξα. Από εκείνη την ώρα νιώθω τύψεις. Ότι δεν είμαι αρκετά καλή μητέρα..."
Με μια ανάσα, μου τα είπε όλα. Τα βουρκωμένα της μάτια επιβεβαίωναν την ένταση του συναισθήματος.
"Νιώθω ανεπαρκής..."
Τα δάκρυά της ήταν έτοιμα να ξεχυθούν σαν ποτάμια.
Πόσο την καταλαβαίνω... Είναι από τις φορές που εύχομαι να είχα ένα μαγικό ραβδί. Μακάρι να μπορούσα να βοηθήσω αυτή την μητέρα να καταλάβει, πως για να τα βγάλει πέρα με όλα αυτά που κάνει, χρειάζονται υπερδυνάμεις. Είναι πέρα από τις φυσιολογικές ανθρώπινες αντοχές. Δεν είναι ανεπαρκής. Είναι υπεραρκετή. Θα ήθελα να μπορούσα να της εξηγήσω ότι είμαστε σαν μπαταρίες. Γεμίζουμε με ενέργεια και αδειάζουμε. Όπως τα κινητά. Κάθε δραστηριότητα που κάνουμε, είναι σαν μια εφαρμογή. Καταναλώνει μπαταρία. Για να μπορέσει να λειτουργήσει οποιοδήποτε μηχάνημα, χρειάζεται μπαταρίες, ρεύμα ή επαναφόρτιση. Αλλιώς σβήνει. Ακόμα και το να μιλήσουμε με κάποιον επιδρά στην μπαταρία μας. Υπάρχουν άνθρωποι και δραστηριότητες που αντλούν ενέργεια από εμάς και άλλοι/ες, που μας γεμίζουν.
Όλα όσα έκανα παλιότερα νομίζοντας ότι με ξεκουράζουν, στην πραγματικότητα κατανάλωναν λίγη ακόμα από την ενέργεια μου. Η τηλεόραση και τα μέσα μαζικής δικτύωσης, που άνοιγα για να χαλαρώσω, ήταν από τις πιο ενεργοβόρες εφαρμογές για την δική μου μπαταρία. Νόμιζα ότι φόρτιζα, αλλά η ενέργεια που έπαιρνα ήταν περισσότερο αρνητική, παρά θετική. Με άδειαζε αντί να με γεμίζει. Πέρασα πολλά. Τα παθήματα έγιναν μαθήματα. Είναι στιγμές που νιώθω ότι απλά θέλω να "σβήσω" και καταλαβαίνω ότι η μπαταρία μου άδειασε.
Πριν από μερικά χρόνια δεν το αντιλαμβανόμουν. Ένιωθα την εξάντληση των ενεργειακών μου αποθεμάτων και απλά συνέχιζα. Έτσι είχα μάθει. Έτσι πίστευα ότι ήταν σωστό. Έτσι νόμιζα ότι ήμουν καλή μητέρα-σύντροφος-εργαζόμενη-πολίτης-φίλη-συγγενής-άνθρωπος και ό,τι άλλο έπρεπε να είμαι. Όλοι διεκδικούσαν ένα κομμάτι από την ενέργεια μου κι εγώ την προσέφερα απλόχερα (είχα και μπόλικη, η αλήθεια είναι). Ένιωθα σαν μπαταρία με αμέτρητα καλώδια-φορτιστές που γέμιζαν τους άλλους, και μόνο ένα (ενίοτε και κανένα) καλώδιο, που έφτανε στην πρίζα για να φορτίσω εγώ.
"Αφού λες ότι είσαι εξαντλημένη, γιατί πλένεις πιάτα;" με ρώτησε κάποτε η κόρη μου και συνειδητοποίησα ότι αυτό έκανα μια ζωή. Η μπαταρία μου άδειαζε, αλλά εγώ αγνοούσα κάθε ειδοποίηση για επαναφόρτιση. "Κάποιος πρέπει να τα κάνει όλα αυτά" σκεφτόμουν και φόρτωνα κι άλλο το σαμάρι μου. Αναλάμβανα τα πάντα. Δεν έλεγα ποτέ όχι. Δεν μπορούσα να πω όχι. Αν το έκανα, ένιωθα "κακό παιδί". Ότι απογοητεύω τους άλλους. Το έβλεπα στα μάτια τους. Το άκουγα στην φωνή τους. Αυτό που δεν έβλεπα, όμως, ήταν τα δικά μου σημάδια εξάντλησης. Δεν άκουγα το σώμα μου. Επέλεγα να αγνοώ την εσωτερική μου φωνή, πιστεύοντας ότι πρέπει να τα κάνω όλα και να μην λέω όχι, για να είμαι καλή.
Ήμουν καλή με όλους και απάνθρωπη με τον εαυτό μου.
Και το αποτέλεσμα της εξάντλησης, ήταν να μην είμαι η μητέρα, που ήθελα να είμαι.
Δεν επαρκούσαν τα ενεργειακά μου αποθέματα για τα παιδιά μου. Βρισκόμουν κι εγώ σε ενεργειακή κρίση. Και η περιπέτεια της υγείας μου, ήρθε να επιβεβαιώσει το πρόβλημα.
Όταν έμαθα να με φροντίζω και να θεωρώ πολύτιμη την ενέργεια μου, άρχισε να περιορίζεται από πλευράς μου η “σπατάλη”. Δεν σταμάτησαν οι άλλοι να ζητούν. Εγώ έμαθα να λέω όχι. Επέλεγα πότε, πόσο και πού θα αφιερώσω την ενέργεια μου. Σιγά σιγά άρχισα να την αφιερώνω και σε εμένα. Και -ως εκ θαύματος- η ενέργεια που αφιέρωνα στον εαυτό μου, με βοηθούσε να γεμίσω τις μπαταρίες μου και να γίνω καλύτερη μητέρα-σύντροφος-εργαζόμενη-πολίτης-άνθρωπος-φίλη-συγγενής και ό,τι άλλο είμαι.
Όλο αυτό δεν έγινε μέσα σε μια μέρα. Πέρασε καιρός μέχρι να μάθω να με φροντίζω (ακόμα το παλεύω σε μερικούς τομείς). Όταν έκανα κάτι για τον εαυτό μου, για καιρό ένιωθα τύψεις. Σαν να έκλεβα. Ξεκίνησα να τα καταφέρνω, όταν φαντάστηκα ότι έχω ακόμα ένα παιδί: Εμένα. Άρχισα να με φροντίζω δειλά δειλα, τελευταία από όλους. Πρώτα οι άλλοι. Μετά εγώ. Σιγά σιγά κατάλαβα ότι όσο περισσότερο φροντίζω εμένα, τόσο κερδίζουν οι άλλοι. Το σκοτεινό παιδί μέσα μου, που για δεκαετίες ολόκληρες ούρλιαζε γιατί οι ανάγκες του έμεναν ακάλυπτες, άρχισε σιγά σιγά να ηρεμεί και να χαμογελά. Το βλέμμα του άρχισε να φωτίζεται και μαζί του έλαμψε ο κόσμος ολόκληρος. (Παραπομπή 1)
Τα πρώτα βήματα, λοιπόν, που διεπίστωσα ότι με βοηθούν να δείξω τον καλύτερο εαυτό μου σε όλους, είναι:
1) Η αναγνώριση, αποδοχή, έκφραση και κάλυψη των αναγκών μου,
2) Η αγάπη και η φροντίδα του εαυτού μου (σαν να ήμουν παιδί μου),
3) Η ευγένεια και ο σεβασμός απέναντι σε μένα, και τέλος
4) Η προστασία και εξοικονόμηση ενέργειας της μπαταρίας μου (σωματικής και ψυχικής)
Με τον τρόπο αυτό, νιώθω ότι γίνομαι καλύτερη μητέρα. Για παράδειγμα, αντί να εκνευρίζομαι με τα παιδιά, την ώρα που θα ήθελα να πάνε για ύπνο -όπως συνέβαινε συχνά όταν ήμουν εξαντλημένη- πλέον έχω αποθέματα ενέργειας, για να διαχειριστώ την όποια αρνητική συμπεριφορά τους. Όχι πάντα. Τις περισσότερες φορές. Όπως όλοι μας, έτσι κι εγώ, κάνω ότι καλύτερο μπορώ. Κι όταν κάνω λάθη, μαθαίνω από αυτά και προσπαθώ να επανορθώσω.
Κάτι ακόμα που με βοήθησε πολύ στην αυτοβελτίωση, είναι τα δέκα μηνύματα της καλής μητέρας, που αναφέρονται στο βιβλίο της ψυχοθεραπεύτριας Jasmin Lee Cori (Παραπομπή 2).
Θέλοντας να συμπεριλάβω όλους τους γονείς, ανεξαρτήτως φύλου, αντικαθιστω τον όρο "μητέρα" με τον όρο "γονέας".
Τα μηνύματα, λοιπόν, που χρειάζεται να εκπέμπει ο γονιός, ώστε το παιδί να έχει υγιή συναισθηματική ανάπτυξη, είναι τα εξής:
1) "Χαίρομαι που είσαι εδώ" (I am glad that you are here).
Ένα από τα σημαντικότερα μηνύματα για κάθε άνθρωπο. Επικοινωνείται μέσω συμπεριφορών του γονέα, που δείχνουν ότι το παιδί είναι πολύτιμο και επιθυμητό. “Η ζωή μου έγινε ομορφότερη από όταν ήρθες. Δεν μπορώ να φανταστώ πώς θα ζούσα χωρίς εσένα. Η χαρά μου φαίνεται στη συμπεριφορά και στα λόγια μου. Δεν σημαίνει ότι είμαι συνέχεια χαρούμενη/ος ή ότι δεν δείχνω τη λύπη, το θυμό και τα υπόλοιπα συναισθήματά μου. Σημαίνει ότι χαίρομαι που ήρθες. Ανοιξα τον χώρο, το σώμα, την καρδιά και τη ζωή μου για να σε φιλοξενήσω. Είσαι ευπρόσδεκτος/η. Καλώς ήρθες."
2) "Σε βλέπω" (I see you).
"Σε ξέρω καλύτερα από όλους. Ξέρω τι σου αρέσει και τι όχι. Καθρεφτίζω τα συναισθήματά σου. Σε καταλαβαίνω. Σε βοηθώ να καταλάβεις κι εσύ τον εαυτό σου. Ανταποκρίνομαι όταν ζητάς την προσοχή μου. Συνδέομαι τακτικά μαζί σου." Ο καλός γονέας γίνεται ένας καθρέφτης ακριβείας. Αναγνωρίζει, αποδέχεται και ανταποκρίνεται στα μηνύματα που εκπέμπει το παιδί. Αρχικά καλύπτει εκείνος όλες τις ανάγκες του παιδιού. Χάρη στη βοήθεια του γονιού, το παιδί μαθαίνει σταδιακά να αναγνωρίζει τις ανάγκες του και να τις καλύπτει μόνο του ή να τις εκφράζει και να ζητά βοήθεια για την κάλυψή τους.
3) "Είσαι ξεχωριστός/ή για μένα" (You are special to me).
"Σου δείχνω ότι αξίζεις πολλά για μένα. Είσαι πολύτιμο κομμάτι της ζωής μου και δεν θέλω με τίποτα να σε χάσω." Το μήνυμα αυτό είναι κυρίως μη λεκτικό και μας κάνει να νιώθουμε πολύτιμοι.
4) "Σε σέβομαι" (I respect you).
"Είσαι ξεχωριστό άτομο. Όποτε και όσο είναι εφικτό, στηρίζω τις επιλογές και τις προτιμήσεις σου, ακόμα και αν διαφέρουν από τις δικές μου." Ο γονέας εκπέμπει το μήνυμα αυτό, όταν υποστηρίζει την μοναδικότητα του παιδιού, όταν αποδέχεται τις αποφάσεις του και όταν δείχνει έμπρακτα στο παιδί, ότι το εκτιμά γι' αυτό ακριβώς που είναι.
5) "Σ' αγαπώ" (I love you).
"Άνευ όρων. Όπως είσαι. Ό,τι κι αν κάνεις. Ακόμα και αν δεν κάνεις τίποτα ή κάνεις πράγματα που με εκνευρίζουν. Η αγάπη ρέει άφθονη από μέσα μου και στην προσφέρω απλόχερα. Την νιώθεις, ακόμα κι όταν δεν σου το λέω. Σε αποδέχομαι. Δεν προσπαθώ να σε αλλάξω. Σε αγαπώ με τέτοιον τρόπο, που είσαι ελεύθερος/η να είσαι εσύ. Σε βοηθώ να γίνεις ο καλύτερος εαυτός σου. Κι ακριβώς επειδή είσαι ο εαυτός σου, σ' αγαπώ." Η αγάπη επικοινωνείται αποτελεσματικότερα μη λεκτικά. Το άγγιγμα, η δερματική επαφή, ο τόνος της φωνής, το βλέμμα και οι εκφράσεις του προσώπου, η γλώσσα του σώματος και η πλήρης προσοχή είναι μερικοί από τους τρόπους, με τους οποίους γίνεται αντιληπτή η αγάπη. Επίσης η σταθερότητα και η ασφάλεια (μέσω της ύπαρξης ορίων και κανόνων), ενισχύουν το αίσθημα αγάπης.
6) "Οι ανάγκες σου είναι σημαντικές για μένα. Μπορείς να ζητάς την βοήθεια μου" (Your needs are important to me. You can turn to me for help).
"Θέλω να μαθαίνω τις ανάγκες σου και χαίρομαι όταν μου τις εκφράζεις, γιατί έτσι σε γνωρίζω καλύτερα. Δεν με επιβαρύνεις. Αν δεν μπορώ να σε βοηθήσω, θα σου το πω. Αν πιστεύω ότι μπορείς να τα καταφέρεις χωρίς τη βοήθειά μου, θα στο εκφράσω, με αγάπη και σεβασμό. Θα κάνω ό,τι μπορώ για να σε βοηθήσω και να καλυφθεί κάθε σου ανάγκη. Είμαστε μέλη μιας ομάδας και βοηθάμε ο ένας τον άλλο." Με το μήνυμα αυτό, το παιδί νιώθει ότι αποτελεί σημαντική προτεραιότητα στη ζωή του γονιού. Η ανταπόκριση του γονέα στο παιδί δεν γίνεται από υποχρέωση ή ευθύνη, αλλά πηγάζει από πραγματική αγάπη και ειλικρινές ενδιαφέρον. Το παιδί νιώθει ότι εκφράζοντας τις ανάγκες του κάνει το σωστό και δεν γίνεται βάρος.
7) "Είμαι εδώ για σένα. Θα βρω χρόνο για σένα" (I am here for you. I ’ll make time for you).
"Είμαι εδώ για σένα" σημαίνει "μπορείς να βασίζεσαι πάνω μου. Δεν θα σε εγκαταλείψω. Η παρουσία μου είναι σταθερή και συνεχής στη ζωή σου." Έτσι δημιουργείται αίσθημα χαλάρωσης και εμπιστοσύνης. "Θα βρω χρόνο για σένα" εκφράζει διαθεσιμότητα, προτεραιότητα και αξία.
8) "Θα φροντίσω να είσαι ασφαλής" (I’ll keep you safe).
"Θα σε προστατεύω. Δεν θα αφήσω τίποτα και κανέναν να σε πειράξει. Αν πονέσεις ή πληγωθείς, θα περιποιηθώ τις πληγές και θα φροντίσω τα τραύματά σου, με αγάπη. Όταν πονάς, θα προσπαθήσω να απαλύνω τον πόνο σου, σωματικό και ψυχικό. Δεν θα μειώσω το μέγεθός του. Δεν θα σε αγνοήσω. Δεν θα σε κρίνω, ούτε θα σε μαλώσω. Σε στηρίζω και είσαι ασφαλής να βγεις στον έξω κόσμο. Να ανοίξεις τα φτερά σου και να πετάξεις." Για να μπορέσει ένα παιδί να χαλαρώσει και να εξερευνήσει τον κόσμο, χρειάζεται αίσθημα ασφάλειας. Χωρίς αυτό, η μοναδική του προστασία είναι το να παραμείνει μικρό, κρυμμένο, αθέατο, χτίζοντας αμυντικούς μηχανισμούς γύρω από την προσωπικότητα του.
9) "Κοντά μου μπορείς να χαλαρώσεις" (You can rest in me).
"Δεν χρειάζεται να προσποιείσαι. Δεν χρειάζεσαι στολές, μάσκες, όπλα ή πανοπλίες. Μαζί μου μπορείς να είσαι ο εαυτός σου και να χαλαρώσεις. Είσαι στο σπίτι. Στη βάση. Σου δίνω σταθερές ρίζες για να μπορέσεις να αποκτήσεις φτερά." Το μήνυμα αυτό περιέχει πολλά νοήματα. Αρχικά, υπονοεί ότι υπάρχει για σένα ένας ασφαλής χώρος. Κάπου, όπου δεν χρειάζεται να βρίσκεσαι σε επιφυλακή. Στη συνέχεια, το μήνυμα δηλώνει διαθεσιμότητα. "Για να βρίσκεσαι κοντά μου, σημαίνει ότι κι εγώ είμαι εδώ, μαζί σου". Κάτι ακόμα που εννοεί, είναι η ύπαρξη πλήρους αποδοχής. "Όταν είσαι κοντά μου, βρίσκεσαι στο σπίτι. Στο ασφαλές σου λιμάνι." Όλοι χρειαζόμαστε ένα μέρος, όπου μπορούμε να είμαστε ο εαυτός μας. Κάπου όπου δεν προσποιούμαστε, όπου νιώθουμε ανακούφιση και απολαμβάνουμε συντροφιά, στοργή και φροντίδα.
10) "Σε απολαμβάνω" (I delight in you).
"Σε χαίρομαι. Είσαι πολύτιμος/η για μένα. Λατρεύω να βρίσκομαι κοντά σου. Τα μάτια μου φωτίζονται, όταν σε βλέπω. Ένα αληθινό, βαθύ χαμόγελο στολίζει το πρόσωπό μου, κάθε φορά που σε αντικρύζω. Νιώθω περήφανη/ος που σε έχω." Το μήνυμα αυτό αποτελεί μια ακόμα επιβεβαίωση της αξίας ενός ανθρώπου. Δείχνοντας στον άλλο ότι απολαμβάνουμε την παρουσία του, τον κάνουμε να νιώθει εξαιρετικά πολύτιμος, σαν θησαυρός.
Τα μηνύματα αυτά θα πρέπει να εκπέμπονται σε κάθε ανθρώπινη σχέση, όχι μόνο μεταξύ γονέα-παιδιού. Είτε πρόκειται για ένα ερωτικό ζευγάρι, είτε για φίλους, συγγενείς, συνεργάτες, εργοδότες και εργαζόμενους, δασκάλους και μαθητές. Όποια και αν είναι η φύση μιας σχέσης, η ύπαρξη των παραπάνω μηνυμάτων, σε συνδυασμό με την ειλικρίνεια και τη μη βίαιη επικοινωνία (Παραπομπή 3), συμβάλλει σημαντικά στην δημιουργία ασφαλή δεσμού. Πάνω από όλα, τα μηνύματα αυτά χρειάζεται να τα εκπέμπουμε συνεχώς προς εμάς τους ίδιους, μιας και όταν ωριμάζουμε γινόμαστε εμείς οι γονείς του εαυτού μας. Με την ενέργεια των μηνυμάτων του καλού γονέα, οι δεσμοί είναι ασφαλείς και η σύνδεση που δημιουργείται είναι γερή, υγιής, σταθερή. Βασιζόμενοι σε τέτοιου είδους συνδέσεις, οι άνθρωποι ανθίζουν.
Παραπομπές:
1) Stefanie Stahl “Το παιδί που κρύβουμε μέσα μας”. (Τίτλος πρωτοτύπου: “Das Kind in dir muss heimat finden”), ISBN 9789606056123, Εκδόσεις Διόπτρα, 2018
2) Jasmin Lee Cori “The emotionally absent mother”. ISBN 9781615193820, The Experiment LLC, 2017
3) Marshall Rosenberg “Μη Βίαιη Επικοινωνία – Η γλώσσα της καρδιάς”. (Τίτλος πρωτοτύπου: “Nonviolent communication: A language of life”), ISBN 9789609661232, Εκδόσεις Κοντύλι, 2016
Η αναδημοσίευση επιτρέπεται κατόπιν αναφοράς του πηγαίου συνδέσμου https://giannioti.gr/articles/parenting/η-καλή-μητέρα.html
Κωνσταντίνα Γιαννιώτη
Είμαι η Κωνσταντίνα Γιαννιώτη.
Σύζυγος, μητέρα δύο παιδιών, Φαρμακοποιός, Διεθνώς Πιστοποιημένη Σύμβουλος Γαλουχίας IBCLC, Διεθνής Συνεργάτιδα της APILAM (e-Lactancia.org) και Εθελοντρια Σύμβουλος Θηλασμού του Συνδέσμου Θηλασμού Ελλάδος - La Leche League Greece / La Leche League International.
Γεννήθηκα και μεγάλωσα στη Ζάκυνθο. Απολαμβάνω τη μουσική, τη συντροφιά, τα βιβλία και τη συγγραφή. Είμαι ανήσυχο πνεύμα. Μου αρέσει να δημιουργώ, να κινούμαι και να ταξιδεύω. Αγαπώ τους ανθρώπους, τα ζώα και τη φύση. Χαίρομαι να συνδυάζω και να χρησιμοποιώ γνώσεις, δεξιότητες και εμπειρίες, για το καλό όλων.
Ευχαριστώ για τον χρόνο, που αφιερώνετε στον ιστοχώρο μου.
Καλή περιήγηση!
.png)
