Ε-ξυπνα-δες
"Μαμά γιατί στο σχολείο κάνουμε μαθήματα εικαστικών και μουσικής;" ρώτησε η κόρη μου τις προάλλες.
Της έδωσα μια απλή και σύντομη απάντηση, από αυτές που θέλουν τα παιδιά.
Εκείνη ικανοποιήθηκε από τις πληροφορίες που έλαβε. Εγώ όχι.
Η ερώτηση φώλιασε στο υποσυνείδητό μου.
Καθώς διάβαζα το βιβλίο της Karla McLaren, σχετικά με την γλώσσα των συναισθημάτων [1], η αθώα απορία του παιδιού μου, εμφανίστηκε ξανά.
Αυτή τη φορά, πιο πολύπλοκη και πιο βαθιά.
"Γιατί διδασκόμαστε μαθήματα που δεν έχουν άμεση σχέση με την λογική;
Συμβάλλουν στην ανάπτυξη της νοημοσύνης μας και αν ναι, με ποιον τρόπο;
Σε τι χρησιμεύουν;"
Μέχρι πρόσφατα πίστευα αυτό που είχα διδαχθεί σαν παιδί:
Πως η σημαντικότερη μορφή ανθρώπινης νοημοσύνης είναι η λογική.
1) Η λογική νοημοσύνη (logical intelligence) επιτρέπει να κάνουμε μαθηματικές πράξεις και επιστημονικές ανακαλύψεις.
Μας βοηθά να αναγνωρίζουμε μοτίβα και συμβάλλει στον επαγωγικό συλλογισμό.
Μετριέται με το IQ, σχετίζεται με την κριτική σκέψη και είναι αυτή, που συνήθως εννοούν οι περισσότεροι άνθρωποι, όταν μιλούν για νοημοσύνη.
Είχα διδαχθεί πως ό,τι έχει αξία, μπορεί να μετρηθεί και αντίστροφα, μόνο ό,τι μπορεί να μετρηθεί, έχει αξία.
Πίστευα πως όσα δεν μετριούνται, είτε δεν υπάρχουν, είτε δεν αξίζουν.
Ένιωθα ότι έκανα λάθος, αλλά δεν διέθετα επαρκείς γνώσεις, για να το αποδείξω.
Ευτυχώς, όσο μεγαλώνω, τόσο περισσότερα μαθαίνω.
Πριν από σαράντα χρόνια, το 1983, έγινε γνωστό το έργο του Howard Gardner, ψυχολόγου στο Πανεπιστήμιο του Harvard, και αφορούσε τις πολλαπλές μορφές νοημοσύνης (multiple intelligences) [2].
Ο Dr. Gardner αναγνώρισε αρχικά έξι επιπρόσθετες μορφές νοημοσύνης, που συνυπάρχουν με την λογική και είναι εξίσου σημαντικές για το ανθρώπινο είδος.
Οι μορφές νοημοσύνης είναι:
2) Η γλωσσική νοημοσύνη (linguistic-verbal intelligence), είναι αυτή, η οποία επιτρέπει την λεκτική έκφραση, την γραφή, την επικοινωνία και την εκμάθηση ξένων γλωσσών.
Οι άνθρωποι με υψηλή γλωσσική νοημοσύνη ανταποκρίνονται με ευαισθησία στον προφορικό και τον γραπτό λόγο.
Επίσης, έχουν την ικανότητα να χρησιμοποιούν την γλώσσα για την επίτευξη συγκεκριμένων στόχων.
Αναλύουν πληροφορίες, χρησιμοποιούν στοιχεία και δημιουργούν προϊόντα, με την χρήση του προφορικού ή/και του γραπτού λόγου, όπως για παράδειγμα κείμενα, άρθρα, ποιήματα, ομιλίες, βιβλία, παρουσιάσεις, στίχους τραγουδιών, θεατρικά, τηλεοπτικά και κινηματογραφικά σενάρια.
3) Η μουσική νοημοσύνη (musical intelligence), η οποία επιτρέπει την αναγνώριση της χροιάς (tone), του ρυθμού (rhythm), του τέμπου (timbre) και της συχνότητας κάθε νότας (pitch).
Αυτή η μορφή νοημοσύνης συμβάλλει στην αντίληψη, την σύνθεση και την ερμηνεία της μουσικής.
Τα άτομα με ανεπτυγμένη μουσική νοημοσύνη ανταποκρίνονται με διαφορετική ευαισθησία στα ηχητικά ερεθίσματα.
Εμφανίζουν κλίση προς τον ρυθμό και την μουσική, ενώ εύκολα ακούν και αναγνωρίζουν ηχητικά μοτίβα.
Μπορούν να διακρίνουν διαφορετικά μουσικά όργανα και μαθαίνουν ευκολότερα να παίζουν μουσική.
Κατανοούν έννοιες και απομνημονεύουν πληροφορίες καλύτερα, αν τις συνδέσουν με μελωδίες.
Η μουσική νοημοσύνη βοηθά -μεταξύ άλλων- στη σύνθεση στίχων και μουσικής.
4) Η σωματική-κιναισθητική νοημοσύνη (bodily-kinesthetic intelligence), η οποία συμβάλλει στην ικανότητα χρήσης του σώματος και του μυοσκελετικού συστήματος.
Παραδείγματα ατόμων με υψηλή σωματική-κιναισθητική νοημοσύνη είναι χορευτές, αθλητές και χειρουργοί, των οποίων η εργασία απαιτεί πολύ σταθερές, λεπτομερείς κινήσεις.
Άλλα παραδείγματα είναι θεραπευτές που χρησιμοποιούν τα χέρια τους, για την θεραπεία του ασθενούς, τεχνίτες εξειδικευμένοι σε χειρονακτικές εργασίες, επιδιορθωτές και κατασκευαστές (αυτοί, για τους οποίους λέμε την έκφραση "πιάνουν τα χέρια τους").
Οι κατασκευές μπορούν να είναι από μικροσκοπικά παιχνίδια, κοσμήματα και διακοσμητικά αντικείμενα, μέχρι ογκώδεις ηλεκτρονικές συσκευές, εργαλεία, οχήματα ή διαστημόπλοια.
Τα χέρια ατόμων με υψηλή σωματική-κιναισθητική νοημοσύνη φτιάχνουν από γλυκίσματα, φαγητά, ρούχα και χειρουργικά ράμματα, μέχρι δορυφόρους, υπερσύγχρονους ηλεκτρονικούς υπολογιστές και τεχνητά μέλη.
Τα σώματά τους χορεύουν, ισορροπούν, αντέχουν, τεντώνονται, λυγίζουν, τρέχουν και κατορθώνουν επιτεύγματα, που για τους άλλους ανθρώπους θεωρούνται ακατόρθωτα.
5) Η οπτική-χωροταξική νοημοσύνη (visual-spatial intelligence) είναι η ικανότητα αναγνώρισης μοτίβων στον χώρο, καθώς επίσης και η ικανότητα χρήσης των υλικών και του χώρου με νέους τρόπους.
Αρχιτέκτονες, μηχανικοί, διακοσμητές, οικοδόμοι, άτομα με αυξημένες επιδόσεις στην επιστήμη της γεωμετρίας και καλλιτέχνες, όπως ζωγράφοι, γλύπτες, φωτογράφοι, graphic designers και άλλοι visual artists έχουν αυξημένη οπτική-χωροταξική νοημοσύνη.
6) Η διαπροσωπική (interpersonal) - συναισθηματική νοημοσύνη (emotional intelligence) σχετίζεται με την κατανοήση συναισθημάτων, προθέσεων, κινήτρων και επιθυμιών άλλων ατόμων.
Αφορά την ενσυναίσθηση, την ικανότητα επικοινωνίας και την κατανόηση μεταξύ των ανθρώπων.
Άτομα με ισχυρή διαπροσωπική-συναισθηματική νοημοσύνη έχουν την ικανότητα να επικοινωνούν μη λεκτικά, γι' αυτό και -μεταξύ άλλων- μπορούν να γίνουν εξαιρετικοί ηθοποιοί.
Αναγνωρίζουν την γλώσσα του σώματος των συνανθρώπων τους και μπορούν να δείχνουν συμπόνια, ενσυναίσθηση, καλοσύνη και αντικειμενικότητα στην συναναστροφή τους με τους άλλους.
Γίνονται καλοί και δίκαιοι ηγέτες.
Λειτουργούν αρμονικά όταν βρίσκονται σε ομάδες.
Διαπρέπουν στην συμβουλευτική, την θεραπευτική, την παροχή υπηρεσιών και κάθε είδους βοήθειας.
Μπορούν να γίνουν εξαιρετικοί διαμεσολαβητές, διπλωμάτες ή ειδικοί διαχείρισης συγκρούσεων και διαπραγματευτές.
Προσφέρουν επίσης πολλά και ως εθελοντές.
7) Η ενδοπροσωπική νοημοσύνη (intrapersonal intelligence), παρέχει την δυνατότητα κατανόησης των δικών μας προσωπικών συναισθημάτων, προθέσεων, κινήτρων και επιθυμιών.
Αφορά την εις βάθος γνώση του εαυτού (αυτογνωσία), την αναγνώριση των ατομικών χαρακτηριστικών, την πρόβλεψη συναισθημάτων και αντιδράσεων.
Άτομα με ενδοπροσωπική νοημοσύνη αναγνωρίζουν γρήγορα τα συναισθήματά τους.
Τα συναισθήματα μοιάζουν με κύματα.
Εγείρονται όταν υπάρχει κάποια ανισορροπία (imbalance) και βοηθούν στην αναγνώρισή της.
Αναγνωρίζοντας την αιτία μιας ανισορροπίας, μετακινούμαστε προς την κατανόηση (understanding) και μετέπειτα στην επίλυση (resolution), για να επανέλθουμε σε κατάσταση ισορροπίας.
Οι άνθρωποι με ενδοπροσωπική νοημοσύνη εκτιμούν βαθιά τον εαυτό τους και τους συνανθρώπους τους.
Παρότι συχνά μπορεί να χαρακτηριστούν ως "ντροπαλά", τα άτομα αυτά στην πραγματικότητα κλείνονται στον εαυτό τους και χρησιμοποιούν την εσωτερική τους κατανόηση, για να καθορίσουν την πορεία της ζωής τους.
Φιλόσοφοι, ψυχολόγοι και σοφοί θρησκευτικοί ηγέτες εμφανίζουν υψηλά επίπεδα ενδοπροσωπικής νοημοσύνης.
Μέσω της ενδοπροσωπικής νοημοσύνης επιτυγχάνεται η κατανόηση της ψυχοσύνθεσης.
Η χρήση της αυτογνωσίας μπορεί να έχει ως αποτέλεσμα συμπεριφορές, οι οποίες οδηγούν σε θετικά αποτελέσματα και βοηθούν στην βελτίωση της ποιότητας ζωής.
Επιπρόσθετα από τις αρχικές επτά μορφές νοημοσύνης, έχουν αναφερθεί κι άλλες.
- Η νατουραλιστική νοημοσύνη (naturalistic intelligence), η οποία αφορά την ικανότητα αναγνώρισης της χλωρίδας και της πανίδας.
Επίσης σχετίζεται i) με τον διαχωρισμό διαφορετικών ειδών (παραδείγματος χάρη φυτών, ζώων, ορυκτών) και υλικών, καθώς και ii) με την χρήση πληροφοριών στην πράξη σε τομείς, όπως η γεωργία, η κτηνοτροφία, η βιολογία, η βοτανική, η φυτοθεραπεία και η μαγειρική.
- Η διδακτική-παιδαγωγική νοημοσύνη (teaching–pedagogical intelligence) επιτρέπει την επιτυχή διδασκαλία άλλων ανθρώπων και την μετάδοση γνώσεων.
Ορισμένοι επιστήμονες εντάσσουν την νοημοσύνη αυτή στην διαπροσωπική-συναισθηματική νοημοσύνη.
- Η ψηφιακή νοημοσύνη (digital intelligence) είναι μια νεότερη μορφή νοημοσύνης, η οποία προέκυψε από την αλληλεπίδραση ανθρώπων και ψηφιακών συστημάτων.
- Η υπαρξιακή νοημοσύνη (existential intelligence) αφορά την ικανότητα αντίληψης, αναζήτησης, και εξήγησης βαθύτερων ζητημάτων της ανθρώπινης ύπαρξης.
Τέτοιου είδους ζητήματα είναι η αναζήτηση του νοήματος της ζωής και ερωτήσεις, όπως -για παράδειγμα- γιατί γεννιόμαστε, γιατί πεθαίνουμε και τι είναι η συνειδητότητα.
Ο Gardner πίστευε -και συμφωνώ απόλυτα μαζί του- ότι υπάρχουν κι άλλες μορφές νοημοσύνης, τις οποίες δεν γνωρίζουμε και δεν έχουμε ερευνήσει ακόμα.
Επίσης, υποστήριζε ότι νοημοσύνη είναι:
α) η ικανότητα δημιουργίας λύσεων στα προβλήματα της ζωής,
β) η ικανότητα απόκτησης νέων γνώσεων και κατανόησης ενός θέματος και
γ) ένα σύνολο ικανοτήτων, χρήσιμων στην κοινωνία, είτε αφορούν προϊόντα, είτε υπηρεσίες.
Σύμφωνα με τον Gardner, όλοι οι άνθρωποι κατέχουν όλες τις μορφές νοημοσύνης, σε διαφορετικό βαθμό την καθεμιά.
Καθένας αποτελεί ξεχωριστό συνδυασμό διαφορετικών ειδών νοημοσύνης, οι οποίες μπορούν είτε να συνεργάζονται αρμονικά στο μυαλό, είτε όχι.
Οι μορφές νοημοσύνης με την πάροδο του χρόνου μπορούν να αναπτύσσονται ή να εξασθενούν.
Να αγνοούνται ή να ενδυναμώνονται.
Μαθητές ανεξαρτήτως ηλικίας μπορούν να βιώνουν μεγαλύτερη επιτυχία, όταν αποκτούν δεξιότητες και γνώσεις, βασιζόμενοι στις ήδη ανεπτυγμένες μορφές νοημοσύνης τους και όταν ενισχύονται σε τομείς, στους οποίους χρειάζονται ενδυνάμωση.
Για να μπορέσει, συνεπώς να αναπτυχθεί η ανθρώπινη νοημοσύνη σε όλο της το μεγαλείο, χρειάζεται η αξία να αποδίδεται σε πολύ περισσότερα, από όσα αντιλαμβάνεται και μετράει μόνο η λογική.
Η ολοκληρωμένη ανάπτυξη κάθε ανθρώπου είναι σημαντική για την επιβίωση, την ευημερία και την εξέλιξη του ανθρώπινου είδους.
Τα μεγάλα μυαλά, που θα οδηγήσουν την ανθρωπότητα στο μέλλον, είναι οι άνθρωποι, οι οποίοι θα έχουν ανεπτυγμένες όλες τις μορφές νοημοσύνης.
Αυτοί που απαντούν στο "γιατί", εξηγούν πράγματα και καταστάσεις.
Όσοι, όμως, σκέφτονται και το "γιατί όχι", οδηγούνται σε μεγάλες ανακαλύψεις [3].
Βαδίζουν σε νέα μονοπάτια και ξεχωρίζουν.
Κατακτούν στόχους και αλλάζουν τον κόσμο.
Κι όπως αναφέρει ο John Caldwell Holt [4], “The true test of intelligence is not how much we know how to do, but how we behave, when we don’t know what to do.”
"Το πραγματικό τεστ νοημοσύνης δεν είναι πόσα ξέρουμε να κάνουμε, αλλά πώς συμπεριφερόμαστε, όταν δεν ξέρουμε τι να κάνουμε".
Βιβλιογραφία:
1) McLaren, Karla (2010). The Language of Emotions: What Your Feelings Are Trying to Tell You. Sounds True.
2) Gardner, Howard (1983). Frames of mind: the theory of multiple intelligences. New York, Basic Books.
3) Pink, Daniel (2008). A Whole New Mind. Great Britain, Marshall Cavendish Business.
4) Holt, John (1964). How children fail. Da Capo Lifelong Books; Revised edition (September 4, 1995)
Η αναδημοσίευση επιτρέπεται κατόπιν αναφοράς του πηγαίου συνδέσμου https://mail.giannioti.gr/articles/parenting/ε-ξυπνα-δες.html
Κωνσταντίνα Γιαννιώτη
Είμαι η Κωνσταντίνα Γιαννιώτη.
Σύζυγος, μητέρα δύο παιδιών, Φαρμακοποιός, Διεθνώς Πιστοποιημένη Σύμβουλος Γαλουχίας IBCLC, Διεθνής Συνεργάτιδα της APILAM (e-Lactancia.org) και Εθελοντρια Σύμβουλος Θηλασμού του Συνδέσμου Θηλασμού Ελλάδος - La Leche League Greece / La Leche League International.
Γεννήθηκα και μεγάλωσα στη Ζάκυνθο. Απολαμβάνω τη μουσική, τη συντροφιά, τα βιβλία και τη συγγραφή. Είμαι ανήσυχο πνεύμα. Μου αρέσει να δημιουργώ, να κινούμαι και να ταξιδεύω. Αγαπώ τους ανθρώπους, τα ζώα και τη φύση. Χαίρομαι να συνδυάζω και να χρησιμοποιώ γνώσεις, δεξιότητες και εμπειρίες, για το καλό όλων.
Ευχαριστώ για τον χρόνο, που αφιερώνετε στον ιστοχώρο μου.
Καλή περιήγηση!
.png)
